Çağdaş Gagavuz Türklerinin etnogenezinin incelenmesinde onomastik birimler çok önemli bir kaynak olarak oldukça zengin tarihsel bilgiler sunmaktadır. Çağdaş dönem Gagavuzların yaşadığı çeşitli coğrafyalardaki mevcut onomastik birimler üzerinde eski tarihi kaynaklar esasında yapılan araştırmalar, bu bölgelerde yaşamını devam ettiren, öz köklerinden koparılmaya yöneldilmiş Gagavuz Türklerinin etnogenezi, aynı zamanda tarihsel onomastiği hakkında değerli bilgiler elde etmeğe imkan sağlıyor. Gagavuzların etnik kökeni, dili, kültürü hakkında önemli bilgileri onların etnogenezinde rölu olan ve yaşadıkları çoğrafyalarda kayıta alınmış Azak, Çadır-Lunga, Komrat, Volkaneş; Beş-Göz (Kopkuy), Kıpçak, Taşlık, Kazayak, Baurçu, Caltay, Kireyt-Lunga, Haydar, Tomay, Avdarma, Çok-Maydan (Karlık), Dizgince, Kongaz, Kongazçık, Başköy, Çeşme-köy, Tülü-köy, Bucak, Beş-Alma, Kıranlar, Kırbalı gibi toponimlerin tarihsel-etimolojik analizi veriyor. Gagavuzların etnik kökeni, aynı zamanda onların milli kimliği birçok araştırmacının ilgi odağı olmuştur. Bu konuda bilimsel, amatör ve bazen de siyasal açıdan çıkarcı olarak birkaç yönlü araştırmalara rastlıyoruz. Genelde araştırmacılar, Gagavuzların bir Türk topluluğu olması konusunda hemen hemen aynı düşüncede olsalar bile, ancak onların etnogenez problemini tamamen çözememişler. Bazı araştırmalarda Gagavuzların kökeninde farklı Türk topluluklarının olmasıyla ilgili bilgi verilirken onların hangilerine ait olduklarına dair farklı görüşlerin ortaya çıktığını görüyoruz. Bazı araştırmacılar Gagavuzların kökünde genel olarak Oğuz boylarının dayandığını göstermiş olsa da, bazı araştırmacılar ise onların kökenlerinde Kanglıların//Kengerlerin, Selçukların, Uzların, Peçenek ve Kumanların da dayandığı fikrini yürütmektedirler. Araştırmalarda Gagavuzların etnogeneziyle ilgili yürütülen bu düşünceleri ve kaynaklarda bahsedilen tarihi dil faktörlerini dikkate alarak makalede Gagavuzların kökeninde yer alan bazı onomastik birimler (toponim ve etnonimler) ele alınmış, bu onomastik birimlerin yapısal-anlamsal türleri, bu özel adların kökenleri ve türetilme yolları, tarihsel etno-dilbilimsel faktörler esasında araştırılmış, bu onomastik birimlerde korunan eski ve çağdaş isimlerin fonetik, sözcüksel-anlamsal ve dilbilgisel özelliklerinin yanı sıra etimolojik analizine de dikkat edilmiştir.

Onomastic units provide very rich information as a very important source in the elaboration of the ethnogenesis of contemporary Gagauz Turks. Research on existing onomastic units in various geographies where contemporary Gagauz people live, based on old historical sources, enables us to obtain valuable information about the ethnogenesis and toponymy of the Gagauz Turks, who continue their lives in various geographies of the world and are directed to be separated from their roots. It gives historical-etymological analysis of toponyms such as Azak, Chadır-Lunga, Komrat, Volkanesh, Besh-Goz (Kopkuy), Kipchak, Tashlik, Kazayak, Baurchu, Jaltay, Kireyt-Lunga, Haydar, Tomay, Avdarma, Chok-Maydan (Karlık), Dizginje, Kongaz, Kongazchik, Bashkoy, Cheshme-koy, Tulu-koy, Bujak, Besh-Alma, Kiranlar, Kirbali in which important information about the ethnic origin, language and culture of the Gagauz people played a role in their ethnogenesis and was recorded in the geographies they lived in. The ethnic origin of the Gagauz people, as well as their national identity, have been the focus of attention of many researchers. We come across several researches on this subject: scientific, amateur and sometimes politically expedient. In general, although researchers almost agree that the Gagouz people are a Turkish community, they have not been able to completely solve the problem of their ethnogenesis. While some studies provide information about the origins of the Gagauz from different Turkish communities, we see that different opinions emerge about which ones they belong to. Some maintain the idea that the roots of the Gagauz people are based on the Kangians//Kengers, Seljuks, Oghuzs, Pechenegs and Cumans. Taking this into consideration, based on the historical linguistic factors mentioned in the sources, in the article, some onomastic units (toponyms and ethnonyms) in the history of ethnogenesis of the Gagauz people are discussed, the structural-semantic types of these onomastic units, the origins of these special names and their ways of derivation, on the basis of historical ethno-linguistic factors. Attention has been paid to the etymological analysis as well as the phonetic, lexical-semantic and grammatical features of the ancient and contemporary names preserved in these onomastic units.